-
معرفی:
گیاهان دارویی به عنوان یکی از مهمترین منابع اولیه براي تهیه مواد آرایشی، عطرسازي، ترکیبات طعم دهنده، رنگها و همچنین در تهیه دارو حائز اهمیت می باشند. نیاز مداوم جامعه بشري به استخراج ترکیبات مؤثر گیاهی سبب انجام پژوهشهاي گسترده اي در زمینه معرفی فرایند استخراجی کارآمدتر و اقتصادي تر شده است. براي استخراج این ترکیبات فعال گیاهی روشهاي عصاره گیري متنوعی وجود دارد. روشهاي سنتی دستیابی به ترکیبات طبیعى گیاهان مثل تقطیر آبی یا بخار آب و استخراج با حلال آلی معایبی مانند اتلاف ترکیبات فرّار، بازده کم، زمان استخراج طولانی، تخریب ترکیبات غیر اشباع و باقی ماندن حلال سمّی را به دنبال دارد. از این رو روشهاي نوینی براي استخراج عصاره از گیاهان دارویی ابداع گردیده اند. انتخاب یک روش مؤثر در استخراج ترکیبات فعال به شاخصهاي مختلفی از جمله نوع گیاه، حلال مورد استفاده، سازگاري با محیط زیست، محدودیت در دما، زمان، هزینه و سایر عوامل می تواند بستگی داشته باشد.
روش های متداول عصاره گیري:
این روش ها بر پایه قرار گرفتن گیاه در حلال مناسب می باشد که به منظور افزایش سرعت فرایند از هم زدن یا حرارت دادن استفاده می شود. از جمله روش های متداول می توان سوکسله، تقطیر، خیساندن و پرکولاسیون را نام برد. رشد تقاضا براي جایگزین های سبزتر و مواد طبیعی که شامل ترکیبات سمی نباشند و سلامت و محیط زیست را به خطر نیاندازند، به علاوه استفاده زیاد از حلال های شیمی ایی توجه صنایع را به روش های استخراج غیر سمی و قابل اطمی نان جلب کرده است، لذا به منظور استخراج منابع از مواد گیاهی، روش های استخراج براي به دست آوردن این محصولات با ارزش به صورت تجاري توسعه یافته اند.
این روشها تا حد زیادي بر روي راه حل های نوین به منظور کاهش و یا حتی عدم استفاده از حلال در فرایند استخراج و همچنین به دست آوردن محصولات خالص تر و نیز استفاده وسیعتر در کاربرد های مختلف، متمرکز شده اند.
چهار روش جدید شامل:
استخراج به کمک فراصوت
استخراج به کمک ماکروویو
استخراج به کمک سیال فوق بحرانی
استخراج به کمک حلال پرشتاب
هر روش استخراج، عملکرد متفاوتی دارد و ترکیبهاي مختلفی در عصاره حاصل می شود و باید در نظر داشت که عملکرد بالا در عصاره حاصله به معناي عملکرد بالاي ترکیبات مورد نظر در عصاره نمی باشد.
کلیدواژه: گیاهان دارویی، استخراج افشره، عصاره گیری، فراصوت، ماکروویو، سیال فوق بحرانی، حلال پرشتاب
مرجع: http://jvs.isav.ir/article_30754.html نشریه علمی صوت و ارتعاش
