مراحل و جزئیات
خشک کردن بذرها
Levels and Details of Drying the Seeds
آشنایی (معرفی):
بذرهای کشاورزی از جمله نهاده های تولیدی هستند که باید دقت بسیار زیادی درخصوص آن اعمال کرد. شناخت ناقص و توجه نکردن کافی به فرایند تولید و فراوری بذرها، در برخی مواقع صدمات جبران ناپذیری به عرصه تولید وارد می کند و موجب جوانه نزدن، بدسبزی در مزرعه، گسترش و افزایش بیمارهای گیاهی و مشکلات زراعی در سطح وسیع شده است.
مناسب ترین روش:
یکی از مراحل مهم در فراوری بذر برخی محصولات کشاورزی نظیر ذرت، مرحله خشک کردن و رعایت الزامات آن است. اجرای روش نادرست، انباشته شدن بذرها روی یکدیگر، نبود تهویه مناسب و استفاده از دماهای بالا تأثیر چشمگیری بر کاهش قوه نامیه (درصد جوانه زنی) و سایر خصوصیات زراعی بذر دارد.
پژوهش ها نشان می دهد که مناسب ترین روش برای خشک کردن مصنوعی (دستگاهی) بذر، خشک کردن لایه نازک و ایجاد تهویه مناسب در دانه ها به هنگام خشک کردن است. به همین دلیل، به کارگیری از خشک کن های سینی دار یا واگنی برای خشک کردن بذر با رطوبت بیش از 30 درصد توصیه می شود.
کنشگر نمناکی (عامل/فاکتور رطوبت):
در مواردی که رطوبت دانه ها هنگام برداشت کم تر از 20 درصد باشد (مانند بذرهای غلات) می توان از خشک کردن با ضخامت لایه های بیش تر نیز استفاده کرد. برای نمونه معمولاً برای خشک کردن و نگهداری بذر غلات از خشک کن های مخزنی به صورت وعده ای یا جریان پیوسته استفاده می شود. هر قدر محدوده دمای مورد استفاده برای بذر به دمای محیط نزدیک تر باشد و تنش حرارتی کم تری به بذر وارد شود، سلامت بذر بیش تر تضمین می شود. معمولاً منابع مختلف، استفاده از دمای بالاتر از 45 درجه سانتی گراد را برای روش های مرسوم خشک کردن بذرهای کشاورزی توصیه نمی کنند.
رطوبت مجاز بذرهای کشاورزی برای نگهداری بلندمدت در حدود 10 درصد بر پایه وزن تر است. بنابراین، عملیات خشک کردن بذرهای کشاورزی و نگهداری آنها باید به گونه ای باشد که تغییرات رطوبت دانه ها از حدود تعریف شده خارج نشود و قوه نامیه بذر افُت نکند.
شایان ذکر است هرچه رطوبت اولیه بذر برداشت شده کم تر باشد، ضخامت بذر داخل خشک کن در مرحله اول فرایند می تواند تا حدودی افزایش یابد. البته این افزایش در ضخامت نباید بیش تر از 70 سانتی متر باشد؛ چرا که موجب خشکیدگی بیش از حد در لایه های پایین تر می شود.